Vào độ tháng 4, bà con bắt đầu thu hoạch lúa vụ Đông Xuân. Những cánh đồng từ xanh bát ngát nay đã chuyển sang vàng ươm cùng những cành lúa trĩu nặng, sớm được gặt hái và để lại rơm rạ khắp mọi nơi.
Mùa này, người dân thường gọi là “Mùa đốt đồng”, bởi đi đâu cũng thấy khói mờ bay lên từ những cánh đồng. Những ngọn khói bay lãng đãng trên mặt sông, len qua cành cây ngọn cỏ, khiến khung cảnh trở nên mờ ảo.
Khi được hỏi về lý do của việc đốt đồng, người dân trả lời rằng đốt đồng giúp làm sạch rơm rạ phủ kín trên mặt ruộng để dễ dàng cày bừa cho vụ mới, không chỉ vậy còn giúp diệt các loại sâu bệnh từ vụ mùa trước để mùa sau ít bệnh hơn. Đốt đồng trở thành điều gì đó như một “truyền thống” của người dân quê, cũng là ký ức in sâu trong tâm trí người xa xứ, để khi nhớ lại thì hình ảnh làn khói mơ màng cùng mùi rạ thơm ấy còn vấn vương không dứt.
Đôi chân trần bước đi êm ái trên mặt đất đầy rơm, hít một hơi thật sâu, ta thấy “mùi quê” đang căng tràn trong cơ thể. Mùi khói ấy không chỉ là mùi của cây cỏ, mùi của đất trời, mà còn là mùi mồ hôi rơi xuống giữa cánh đồng bất tận, mùi của sự cần mẫn chăm chỉ của người nông dân giữa những trưa hè. Hít một hơi thật sâu nữa, ta lại thấy những gương mặt năm ấy lấm lem cùng quây quần nhổ từng gốc rạ, rũ sạch đất rồi chụm lại nhóm lửa nướng ngô khoai buổi xế chiều.
Khi rơm rạ đã biến thành tro đen khắp cánh đồng, bà con sẽ lại cày bừa chuẩn bị cho vụ Hè Thu. Rồi đây, những cánh đồng sẽ xanh trở lại, lúa mới sẽ lại về, mong cho kịp trước mùa mưa tháng 9.
